Emeklilikte Yaşa Takılanlar kavramı uzun zamandır ülkenin gündeminde olan konulardan biridir. Nihayetinde 2022 yılının son günlerinde Cumhubaşkanı’nın kendi ağzından yaptığı açıklama ile EYT kanunu yeniden düzenlenmiştir. EYT Düzenlemesinin İçeriği Nedir? EYT sayesinde prim gününü dolduran, sigortalılık süresini dolduran ve de emeklilik hakkı için yaşının gelmesini bekleyenlerin hepsi artık emeklilik hakkına sahip olmuştur. Bu noktada kriterlere uygunluk en önemli sorun olmaktadır. 1999 ve öncesinde sigorta girişinin yapılmış olması kriteri, kafalarda soru işaretlerini de beraberinde getirmiştir. Bu sorunların çözümünde sizlere destek olmak ve hizmet vermek için Başkent Hukuk Danışmanlık büromuz Sosyal Güvenlik Hukuku konusunda uzman ekibiyle hazır durumdadır. Peki EYT düzenlemesi sonrası neler olacak? Hangi sorunlar ortaya çıktı veya çıkacak?

EYT Düzenlemesi Sonrası Oluşan Sorunlar Nelerdir?

EYT düzenlemesi 2 milyon 250 bin EYT mağduru olan, emeklilik için yaş doldurmayı bekleyen vatandaşımıza mutluluk vermiştir. Ancak bu noktada birçok soru işareti kafaları kurcalamaktadır. EYT düzenlemesi sonrası oluşan sorunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir;

• Yeni EYT düzenlemesindeki kriteri sadece birkaç günle kaçıranlar ne yapacak?
• EYT düzenlemesindeki kritere uymayanlar neden yaşı beklemek zorundalar?
• 1999 öncesi çalışmış olup sigortası yapılmamış olanların EYT hakları ne olacak?
• SGK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığına bağlı olanlar aynı şekilde EYT’den yararlanabilir mi?
• EYT sonrası emeklilik hakkı kazanana ama halen aktif çalışanların durumu ne olacak?
• EYT sonrası emeklilik ve dolayısıyla kıdem tazminatı kazananların durumu ne olacak?
• EYT getirisi olarak kıdem tazminatı vermesi gereken işverenlerin durumu ne olacak?

Gibi ve benzeri birçok konu vatandaşlarımızın aklında soru işareti olarak yerini almıştır. Bu durumlar içinde Başkent Hukuk Danışmanlık büromuz Sosyal Güvenlik Hukuku ve konularından uzman ekibiyle her konuda destek sağlamaktadır.

1999 Öncesi Sigortasız Çalışmış Olanların Durumu

EYT sonrası oluşan sorulardan biri de 1999 öncesi sigortasız çalışmış olanların durumu konusudur. Doğal olarak yeni EYT kanunu ile yıl kriterine takılanların derdi, sigortasız olarak çalıştırıldıkları dönemlerle ilgili hizmet tespitini yaptırmaktır. Bu durumdan mağdur olan vatandaşlarımızın yapması gereken ilk şey hizmet tespiti davası açmaktır. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası 5510 Sayılı Kanunu dahilindeki madde 86, hizmet davasının iş çıkışından sonrası 5 yıl içinde açılmasını öngörür. 5 yıldan sonra açılan davalarda konu zaman aşımına uğrar ve değerini yitirir diye durumu açıklar. Ancak bazı özel durumlar vardır ki zaman aşımı süresi kriteri aranmadan hizmet tespiti davası açılabilmektedir.

Hizmet Tespiti Davasını Kimler Açabilir?

EYT düzenlemesi sonrası tekrar su üstüne çıkan bir konuda 1999 öncesi sigortasız olarak çalıştırılmış işçilerin durumudur. Kimler hizmet tespiti davası açabilir? Sigortasız olarak çalıştırılmış bir işçi, ilgili tarihlerde yani 1999 öncesi bir tarihte işe girişte hiçbir SGK belgesi SGK’ya verilmemiş ise, bu durumda işten çıkışını takiben 5 yıllık bir süre aralığında hizmet tespiti davası açabilir. Hizmet tespiti davası açmak için sigortalının sigortalanması ancak sigortalı gözüktüğü tarih aralığı ile ilgili bir problem olması gerekmektedir. Ancak işçi çalıştığı ama sigortasız gözüktüğü döneme ait bazı yazılı belgeler ya da tanıklarla ispat unsurunu devreye sokar ise bu noktada herşey işçinin lehine bir şekle dönecektir.

Konuyla İlgili Emsal Olabilecek Bir Dava Örneği

Yeni EYT düzenlemesi sonrası oluşan sorunlardan biri olan, EYT kriterlerinden 1999 öncesi sigorta başlangıcı gerekliliğine karşın, 1999 yılı öncesi sigortasız çalıştırılmış olanlar için çözüm yolları arayışı ortaya çıkmıştır. Geçmişten bu duruma emsal olabilecek bir dava örneğini aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür;

• Bir vatandaşımızın 1998 - 2002 yılları arasında fiilen çalıştığı bir işyerinde çalıştığı tarihlerde değil de sadece 2002 Ocak - Kasım ayları aralığında sigortalı gösterilmesi, öncesi dönemin sigortasının yapılmaması nedeniyle hizmet tespiti amaçlı olarak 2014 senesinde açtığı bir hizmet tespiti davası olmuştur.

• Bu davanın sonucunda iş mahkemesi, bu davada işçinin beklentisini kabul etmiştir. Yani 1998 - 2022 yılları arasında çalıştığının hizmet tespiti onaylanmıştır.

• Bölge adliye mahkemesi ise temelde aynı şekilde haklı bulmasına rağmen işçinin ilgili kurumdan ayrıldığı 2002 yılının üstüne 5 yıl içerisinde dava açılmadığını söylemiştir. Yani 5 yıllık bir zaman aşımı süresi dolmuştur. 2014 yılında daha açıldığı içinde işçi haksız bulunmuştur.

• Özetle İstinafta haksız bulundu ama Yargıtay bunu kabul etmemiştir.

• Yargıtay kararında bir bilgi, işçinin zaman aşımı ile hak kaybının önüne geçmektedir. Bu bilgiye göre; işveren olan kurum, sigortalıya ait SGK bilgilerinden birini bile SGK’ya vermişse bu durumda hak düşürücü süre kavramı artık anlamını yitirir.

• Sigortasız çalışılan dönemin sigorta müfettişi raporu sayesinden tespit edilmesi halinde hak düşürücü madde geçerliliğini yitirecektir.

• Davacı sigortalı kişinin SGK’ya ilgili kurumun bildirimde bulunması gereken belgelerde eksiklik olması ile ilgili olarak dava sürecini sürdürmesi ve zaman aşımsız sürdürmesi mümkündür.

• Sonuç olarak; Yargıtay kararı ile işçi haklı bulunmuştur.

Kayıt Dışı İstihdam Sorunu

Özellikle geçmiş yıllarda daha sık karşılaşılan ama günümüzde de hala devam eden, çalışma hayatındaki en büyük sorunlardan biri; kayıt dışı istihdam sorunudur. Neredeyse her 10 kişiden 3 tanesi farklı işlerde kayıt harici çalışmakta ya da çalıştırılmaktadır. Kayıt dışı istihdam sorunu sadece ekonomiye değil, kişinin kendisi ve ailesine de büyük zararlar verir. Kişiler kayıtsız çalıştıkları süreçlerde sosyal güvenlik, sağlık ve emeklilik gibi konulardan mahrum olmaktadır. Ayrıca işten çıkarıldıkları zamanda herhangi bir tazminat veya işsizlik maaşı talep edemezler.

Kayıt Dışı Çalışmaya En Büyük Neden: Gelir Kaygısı

İnsanların birçoğunun öncelikli kaygısı gelir. Kayıt dışı çalışmanın nedeni nedir? Doğal olarakta bir işyerine girmek için çaba harcıyorlar ve sonunda başardıklarında da doğal olarak önceliği gelire veriyorlar. Bu noktada sigorta girişi gibi durumlara pek takılmıyorlar. Ancak ileriki yıllarda emeklilik dönemi yaklaşınca bu konu önlerine geldiğinde durumun farkına varıyorlar. Bu durum doğal olarak kişinin sadece kendisini değil eşi ve çocuklarını da zor duruma sokmaktadır. Sigorta olmamasından dolayı ne kişi, ne de eş ve çocukları devletin sağlık desteğinden yararlanamazlar.

EYT Düzenlemesi Sorunlarına Çözüm: Başkent Hukuk Danışmanlık  

Konuyu özetlersek; EYT düzenlemesi ile gelen kriterin 1999 yılından önceki sigorta girişi olanlar olması, 1999 öncesinde çalışmış olup sigorta girişleri yapılmayanları mağdur etmiştir. Bu durum için çözüm ise hem vardır hem de yoktur. Karışık bir hukuki süreçtir. Bu durum ve benzeri tüm EYT düzenlemesi sonrası belirsizlik yaratan durumlar ile ilgili olarak hukuki boyutta bir destek almak mağdurlar için en doğru çözüm olacaktır. Başkent Hukuk Danışmanlık bürosunun hizmetleri; İş hukukunun her alanında danışmanlık hizmeti, İş sağlığı ve güvenliği konusunda danışman hizmeti, İşveren ve işçi sorumlulukları konusunda danışmanlık hizmeti, İşçi ve işyeri nakilleri konusunda danışmanlık hizmeti, firma birleşmeleri, devirler gibi konularda hizmet, Sendika, Bakanlık ve İdari otoritelerle iletişim hizmeti, İş sözleşmeleri ve kuralları ile ilgili hazırlık aşamaları hizmetidir. Son olarak ta Sosyal Güvenlik Hukuku hakkında özellikle de son dönemdeki EYT düzenlemeleri ile ilgili olarak her biri kendi alanında birer uzman olan geniş ve tecrübeli avukat ekibi ile aktif hizmet vermekte olup, siz değerli halkımıza dürüst, güncel ve hızlı çözümlerle çözüm ortağı olmaktadır.